Column Pierre Linssen: De schoonheid van een paar ‘milde winterdagen’

 

Januari 2022.

Tot nu toe (halverwege) een milde meteorologische winter. Tijdens de jaarovergang zijn niet eerder zo’n hoge temperaturen gemeten. Maar liefst 14,4 graden Celsius op 31 december 2021 en oudjaarsnacht (middernacht) bleef de temperatuur steken op zelfs 13 graden Celsius. Op 1 januari 2022 werd het eveneens nooit eerder zo warm gemeten;

13,1 graden C.

 

Krijgen we deze winter nog échte ouderwetse winterplaatjes? Afwachten maar. De meteorologen hadden tot nu toe een horrorwinter verwacht, net als vorig jaar trouwens, toen die winter ons uiteindelijk toch nog een flink sneeuwpak leverde. Op 7 april 2021 kwam het tot de laatste sneeuwbui.

 

Het is medio januari 2022 en het is ‘mild’, een beetje tot soms matig mistig … maar beslist niet saai. Als je het tenminste wilt en kunt zien. Ik neem je graag mee naar de wondere wereld van zwammen en mossen.

 

Zwammen en vooral mossen gedijen met dit weertype fantastisch. Kijk maar eens goed. Als dorpsbewoners van Well zijn en blijven we gezegend met een Natuur die een steeds meer belangrijkere rol krijgt. Mensen beginnen het beter te begrijpen en hebben ook steeds meer behoefte aan rust.

 

Mossen stralen die rust in de winter uit. Daarvoor dien je dan echter wel een gepaste kniebuiging te maken, om in deze mysterieuze en magische wereld te stappen. Met een beetje fantasie kun je al vrij snel naar een soort van ‘Hobbit-achtige’ omgeving weg dromen en de bloesem die je ontwaard, doet niet onder voor de lente- en zomerse bloeipracht van allerlei andere soorten gewassen. Die bloesem van mossen laat een zelfs een onverwachte groei en bloei zien. Aanschouw dit mooie door de Natuur gecomponeerde mos-boeket op een oude afgezaagde boomstam:

In combinatie met bijvoorbeeld trilzwammen en een laagstaande zon in de bossen, lijken de mossen zelfs een beetje groen fluorescerend licht te geven. Bij bepaalde paddenstoelen en zwammen zie je dat lichtgevend effect nog wat beter; bioluminescentie. Net als in de film ‘Avatar’, maar dan wat minder sterk.

 

In de zomer vallen de vele aanwezige mossen bijna niet op. En al zeker niet na de laatste lange warme en zeer droge zomers van 2018- 2019 en 2020. Ze leken zelfs compleet verdwenen of verdroogd, maar in 2021 maakten ze een inhaalslag wat nu te zien is.

 

Een belangrijke eigenschap van mossen is dat ze heel goed tegen droogte kunnen. Als ze volledig uitgedroogd zijn gaan ze naar een fase waarin ze in de slaapstand verkeren. Komt er zelfs maar een beetje water, dan worden de mossen ‘wakker’. De fotosynthese is in een mum van tijd opgestart, ook al is het nog steeds heel koud en dat is nu tijdens deze dagen heel mooi te zien.

 

Mossen vechten voor hun bestaan. Ze vechten om ruimte en vocht en wapenen zich tegen droogte en vorst; survival of the fittest! Ze hebben een aantal bijzondere eigenschappen om zich te handhaven, zelfs onder zeer ongunstige omstandigheden. Mossen hebben rhizoiden: kleine celdraadjes waarmee ze zich stevig hechten aan de ondergrond. Ze zijn zeer effectief waardoor mossen kunnen groeien op plekken waar andere planten ontbreken, zoals op stenen of aan een boomschors. Meerjarige mossen blijven zowel in de zomer als in de winter altijd groen. In bossen zijn de mossen maximaal actief als andere planten nog op non-actief staan. Ook dat is een aanpassing van levensbelang.

 

s’ Winters zit er veel vocht in de lucht, waardoor de mossen nat blijven en langer actief zijn. Hierdoor groeien ze beter en kunnen wij genieten van een prachtig zacht tapijt van mos. Hoe dichter het tapijt, hoe minder last ze hebben van de wind. Daarom staan alle mossen er nu zo mooi bij in deze wat andere winter dan vroeger.

De verwondering van dit prachtige tafereel doet je als vanzelf vertragen. In Japan hebben veel steden zelfs een verenigingen die samenkomen om de schoonheid en de bijzonderheid van mos te aanschouwen en erover in gesprek te zijn. Zij noemen het Yugen. Vrij vertaald: het mysterieuze gevoel dat je bekruipt als je je één voelt met de Natuur. 

 

Zelfs de kleinste stukjes mos tussen de stoeptegels trekken hun aandacht. Dat is feitelijk niet zo gek als je beseft dat Natuur in Japan inmiddels een schaars goed is geworden in hun metropolen. Door het gebrek aan natuur maar wel de overvloed aan stressvolle prikkels, zoals de hoeveelheid mensen, overvolle metro’s, de hoge werkdruk en de hele lange werkdagen, is het niet zo vreemd dat men elk beetje groen wat er beschikbaar is aanklampt om hierin rust te zoeken.

 

Gelukkig wordt de Natuur steeds meer gewaardeerd en is er een flinke kentering gaande. We kunnen écht niet zonder Natuur.

 

Mossen produceren zuurstof, beschermen tegen erosie, scheppen een gunstig microklimaat voor ontkieming van allerlei soorten zaden en vruchten en bieden leefruimten aan vele kleine insecten. Ook de mens heeft in de loop der jaren veel gebruik gemaakt van mossen voor o.a. brandstof, vloerbedekking, matrasvullingen, isolatiemateriaal en tegenwoordig ook de bloemsierkunst. Ze zijn een belangrijke schakel in ecosystemen.

Zie tevens deze link.

 

Ik had het eerder even over de ‘Hobbit-achtige’ omgeving de filmtrilogie ‘The Lord of the Rings’, daarmee doelde ik op ‘The Shire van de Hobbits’ (een fictieve streek uit de boeken van J.R.R. Tolkien). Ook benoemde ik de film ‘Avatar’ even. Allemaal fictief, allemaal verzinsels en een gewenste wereld, een utopie.

 

En toch is die wereld onder ons, ze bestaat gewoon. Heel jonge kinderen zien die wereld. Kijk maar eens goed naar hun oogjes hoe ze bewonderen en hoe ze zich verwonderen. Zoals ik al schreef in mijn eerdere columns, van onze (jonge) kinderen heb ik het meest geleerd, ze openden mijn ogen opnieuw. En zo ging ik her-bewonderen.

 

Leven in een sprookje?
Neen hoor, in de werkelijkheid … als je het wilt en kunt zien.
En als je die moeite neemt en het kunt zien, dan krijg je misschien ook wat meer respect voor al die schoonheid en pas je je minder fraaie gewoontes aan.

 

Succes! 😊